In dit artikel vertel ik meer over de bandoneon, een instrument dat me altijd heeft gefascineerd. Mijn eigen bandoneon mag inmiddels door naar een nieuwe speler, en wie weet krijg je na het lezen zelf zin om mee te spelen in een ensemble.

De bandoneon is een instrument met een opmerkelijke geschiedenis. Oorspronkelijk ontwikkeld in Duitsland in de negentiende eeuw, werd hij bedoeld als draagbaar alternatief voor het kerkorgel. Via Duitse emigranten kwam het instrument terecht in Argentinië en Uruguay, waar het een centrale rol kreeg in de tango.

Wat de bandoneon onderscheidt, is zijn klank: direct, menselijk en soms weerbarstig. Elk exemplaar klinkt anders. De combinatie van hout, leer, staal en lucht maakt het tot een instrument dat letterlijk ademt. Spelers ontwikkelen een persoonlijke verhouding met hun instrument, niet door sentiment, maar door uren werk, luisteren, afstemmen en oefenen.

De mechaniek van de bandoneon is verfijnd. Binnenin zitten honderden onderdelen die samen zorgen voor de juiste luchtdruk en toonhoogte. Het bespelen ervan vraagt niet alleen muzikaliteit, maar ook precisie. Je leert het instrument niet kennen door snel resultaat te willen, maar door aandachtig te luisteren en te reageren op wat het doet.

In de tango-orkesten waarmee ik werk, zie ik telkens weer hoe de bandoneon de muziek vormgeeft zonder op de voorgrond te treden, maar samen met de strijkers en de ritmesectie het verhaal vormt. Geen groot gebaar, geen rood-zwart drama, maar concentratie, ritme en samenspel. Dat is voor mij de essentie van deze muziek: het ambacht, de precisie, niet het clichématige.

Hoewel de bandoneon al sinds de negentiende eeuw bestaat, is hij in Nederland en België relatief zeldzaam. Veel spelers beginnen er op latere leeftijd aan; net als bij viool vraagt dat tijd, geduld en aandachtig oefenen.

Vanuit mijn werk als arrangeur maak ik graag partijen die voor beginnende en semi-gevorderde bandoneonisten goed speelbaar zijn, zodat zij in orkestverband kunnen groeien op hun instrument.

Ter illustratie: het onderstaande fragment is afkomstig van een optreden in Antwerpen. Het arrangement dat ik daarvoor maakte voor twee bandoneons is gebaseerd op een compositie van Rodolfo Mederos.

Verderop in dit blog vind je twee eenvoudige arrangementen voor bandoneonensemble, die ook als bandoneonduo gespeeld kunnen worden.

Florita Cesnik, met wie ik dit duo speel, speelt mee in G.O.T.A. (Gran Orquesta de Tango Amsterdam) en geeft les aan beginners en gevorderden. Meer informatie vind je bij Lessen.

Naast gitaar en contrabas besteed ik ook aandacht aan de bandoneon, wanneer daar tijd voor is. Ik heb mijn huidige instrument al vele jaren, al heb ik er niet veel op gespeeld. Onlangs heb ik een bandoneon gevonden die beter past bij mijn manier van spelen. Daarom mag mijn ‘oude’ instrument (zie bovenstaande video) nu door naar iemand die het ambacht en de klank ervan waardeert.

Interesse in de bandoneon of wil je meespelen met een van de orkesten?
Beluister hieronder twee midifiles van een eenvoudig bandoneonensemble voor beginners en semi-gevorderden, en neem gerust contact op via info@kaysleking.com voor meer informatie.